Betonarme Binaların Deprem Performansının Belirlenmesi:Binanız Depreme Ne Kadar Dayanıklı?

Abstract

Türkiye'deki konut stoğu çoğunlukla betonarme binalardan oluşmaktadır. Son yıllarda gerçekleşen büyük depremlerde, depremin merkez üssüne yakın olan yerlerdeki yetersiz performansa sahip betonarme binaların bir kısmı, çökerek veya ağır hasar alarak can ve mal kaybına neden olmuştur. Mevcut betonarme binaların deprem anında nasıl performans göstereceği bina malikleri tarafından merak edilen bir konudur. Özellikle hazır beton kullanımı ve yapı denetim uygulamasının zorunlu olmadığı 2000 yılı öncesinde inşa edilmiş betonarme binalar ile 2000 yılı ve sonrasında inşa edilmiş ancak yapı denetimlerinin doğru bir şekilde uygulanmadığı betonarme binaların, gelecekte meydana gelebilecek büyük depremler karşısındaki performansının bilinmesi önem arz etmektedir. Betonarme binaların deprem performansının belirlenmesi işlemi; bir binanın deprem kuvvetleri karşısındaki dayanımını ve yapılacak güçlendirme işlemi sonrasındaki deprem davranışının nasıl olabileceğini gösteren, akademik veya konusunda uzman inşaat mühendisleri tarafından yapılabilen kapsamlı bir çalışmadır. Mevcut betonarme binaların deprem performansının belirlenmesiyle, bina hakkında güçlendirme veya yıkım tavsiyesi verilebilmektedir. Son olarak 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen ve 11 ili etkileyerek 50 binden fazla can kaybına ve yaklaşık 250 bin betonarme binanın yıkımına veya ağır hasar almasına neden olan depremler, binaların deprem performanslarının önceden değerlendirilmesinin önemini bir kez daha ortaya koymuştur. Bu çalışmada, mevcut betonarme binaların deprem performanslarının belirlenmesi amacıyla, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY-2018)’nde belirtilen kriterlere göre yapılması gereken uygulamalar ile 6306 sayılı “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun” kapsamına göre yapılacak riskli yapı tespiti arasındaki farkların neler olduğu kapsamlı bir şekilde değerlendirilmiştir.