Mega Projelerin Halka Arz Yöntemi ile Finansmanı Üzerine Bir İnceleme: Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Marmara Otoyolu Örneği

Abstract

Dünya genelinde altyapı yatırımları genellikle çeşitli finansman modelleriyle gerçekleştirilmektedir. Yap-işlet-devret (YİD) modeli, yaygın olarak tercih edilen bir yöntem olup, özel sektörle yapılan anlaşmalar aracılığıyla projelerin finansmanı ve işletmesi sağlanmaktadır. Türkiye’de de altyapı projeleri çoğunlukla YİD modeliyle finanse edilmektedir. Bu model, projelerin özel sektör tarafından finanse edilmesini, inşasını ve işletmesini öngörmektedir. Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Marmara Otoyolu da Türkiye'nin YİD modeliyle gerçekleştirilen önemli projeleri arasında yer almaktadır. Projede kullanılan kredili finansman yöntemi, YİD modelinin bazı sorunlarına neden olmaktadır. Uzun vadeli işletme süresi ve kredi faizi gibi mali yükümlülükler, projelerin finansal sürdürülebilirliğini etkileyebilmektedir. Ayrıca, devletin garanti geçiş ücreti gibi mali yükümlülükleri de söz konusu olabilmektedir. Bu çalışmada, mevcut sorunları azaltmak için halka arz finansman yöntemi önerilmektedir. Halka arz, projelerin finansmanında halkın doğrudan katılımını sağlayarak, projelerin mali yükümlülüklerini ve devletin garanti ücret gibi ödemelerini azaltmaktadır. Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Marmara Otoyolu örneği üzerinden halka arz finansman yönteminin potansiyeli incelenmiştir. İç verim oranı analiziyle, bu alternatif finansman yönteminin faizli kredi finansmanından daha verimli olduğu ortaya konulmuştur. Elde edilen en temel bulgular, halka arz finansman yönteminin projelerin mali yükümlülüklerini azaltabileceği, devletin garanti ücreti gibi ödemeleri minimize edebileceği ve halkın projeye doğrudan katılımını sağlayarak finansmanı çeşitlendirebileceğidir. Altyapı yatırımlarının finansmanında halka arz finansman yönteminin, mevcut sorunları azaltabileceği ve daha sürdürülebilir bir finansman modeli sunabileceği görülmektedir.