Makine Seçiminde Sezgisel Bulanık TOPSIS Yönteminin Kullanılması ve Bir Uygulama

Abstract

Üretim işletmelerinde makine satın almak en önemli yatırım kararlarından biridir. Kapasite artırmak, ürün kalitesini iyileştirmek ve üretim süreçlerinin verimliliğini artırmak isteyen işletmeler belli dönemlerde makine parkurunda değişiklik yapmaya ihtiyaç duymaktadırlar. Bu tip karar problemleri birden fazla kriterin değerlendirilmesinin gerekliliği ve yüksek yatırım maliyetinden dolayı grup kararı ile sonuca ulaştırılmakta ve çok kriterli karar verme teknikleri ile değerlendirilmektedir. TOPSIS (Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution), doğrusal bir ağırlıklandırma tekniği kullanarak pozitif ideal çözüme en yakın ve negatif ideal çözüme en uzak çözümü belirleyen bir yöntemdir. Bulanık TOPSIS, belirsizlik ve çoklu karar vericilerin olduğu karar verme problemlerinde kullanılan etkili bir yöntemdir. Karar vericiler, kriter ve alternatif değerlendirmelerini dilsel ifadelerle yapabilirler. Karar vericilerin sözel düşüncelerinin matematiksel modellere yansıtılabilmesi için bulanık kümelerin popüler bir uzantısı olan sezgisel bulanık kümeler kullanılabilir. Sezgisel bulanık kümelerin TOPSIS yöntemine entegre edilmesi ile Sezgisel TOPSIS yöntemi geliştirilmiştir. Grup karar verme problemlerinde, her karar verici ve kriter eşit öneme sahip olmayabilir. Bu nedenle, sezgisel bulanık TOPSIS yönteminde öncelikle karar vericiler ve ardından karar vericilerin değerlendirmelerine göre kriterler ağırlıklandırılır. Daha sonra alternatiflerin sezgisel ideal çözüme olan uzaklıkları hesaplanır, alternatifler sıralanır ve seçim yapılır. Bu çalışmada cam üretimi yapan bir işletmenin satın almak istediği beş farklı rodaj makinesi değerlendirilmiştir. Bu amaçla sekiz kriter ele alınarak dört farklı karar vericiden görüş alınmıştır. Sezgisel bulanık TOPSIS yöntemi kullanılarak alternatifler sıralanmış ve en yüksek skora sahip olan alternatif tercih edilmiştir.