Bingöl ve civarının analitik sinyal haritası ve tektonik yorumu

Abstract

Çalışma alanı Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki Bingöl ve çevresini kapsamaktadır. Arap, Afrika ve Avrasya tektonik levhaları etkileşimi halinde olduğu Doğu Anadolu bölgesinde kıtalararası yakınsama neticesinde Anadolu levhasının batıya doğru tektonik kaçış hareketi ile bölgede sol yönlü doğrultu atımlı Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) ve Bitlis-Zagros Kenet Kuşağı (BZKK) gibi yapılar gelişmiştir. Bu çalışmada tektonik bakımdan aktif çalışma alanı olarak seçilen Bingöl ve çevresi jeofizik manyetik verilerin analizi ile yorumlanması amaçlanmıştır. Bu kapsamda öncelikle çalışma alanının havadan manyetik anomali haritası oluşturulmuştur. Harita incelendiğinde; manyetik verilerin - 612 nT ile +499 nT arasında değişim gösterdiği görülmektedir. Jeoloji haritası ve manyetik anomaliler birlikte değerlendirildiğinde; DAFZ ile BZKK arasında yer alan ve ofiyolotik birimlerin yer aldığı alan yüksek manyetik anomaliler ile karakterize edilmektedir. Manyetik verilerin analizinde ilk olarak verilere kutba indirgeme işlemi uygulanmıştır. Yüzeyde görülen ya da görülmeyen yeraltındaki yapıların sınırlarını belirleme amacıyla kutba indirgenmiş manyetik anomalilerinin yatay ve düşey yöndeki türevlerinden bölgenin analitik sinyal haritası oluşturulmuştur. Elde edilen analitik sinyal haritası manyetik anomalilere sebep olan yapılar ve onların sınırlarını belirgin bir şekilde göstermektedir. Genlik değerlerinin maksimum olduğu bölgeler anomaliye neden olan yapıların üzerine karşılık gelmektedir. Yüksek genlikli anomaliler DAFZ ile BZKK arasındaki bölgede yoğunlaşmaktadır. Bunun nedeni bindirme zonunda bulunan ofiyolotik melanj içerisinde yer alan peridotit kütlelerinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Ayrıca Diyarbakır’ın batısındaki yüksek genlikli anomalilerin ise Arabistan levhasının ön kısmındaki yayılan bazaltlardan biri olan Karacadağ yanardağı ve bunun Pliyosenden beri ürettiği volkanik malzemenin varlığı ile açıklanabilir.