Konut Türü Binalarda Deterministik Kayıp Değerlendirmesinde İzlenilecek Aşamalar: Bingöl İli Örneği

Abstract

Deprem kaynaklı kayıpların önceden tahmin edilmesi deprem kaynaklı zararların en aza indirgenebilmesi açısından önemli bir araştırma alanıdır. Kayıp değerlendirmesi (Loss estimation) çalışmaları olası bir deprem sonrası meydana gelecek can kayıpları ve ekonomik kayıpları olasılıksal açıdan tahmin etmeyi amaçlar. Bu değerlendirmeyi yaparken belirli bir işlem aşamasını izlemek gereklidir. Çünkü her aşamada yapılan doğru ya da yanlış yaklaşım, elde edilen sonuçları doğrudan etkilemektedir. Kayıp değerlendirmesi en genel anlamda 4 aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar sırasıyla Deprem Tehlikesinin Belirlenmesi, Yapı Stok Özelliklerinin Belirlenmesi, Yapısal Analiz, Can ve Mal Kayıplarının belirlenmesidir. Deprem tehlikesi belirlenirken deprem kaynaklarının modellenmesi, bu kaynakların üretebileceği deprem büyüklüklerinin tespit edilmesi, bu büyüklüklerin azalım ilişkileri yardımı ile binalara etki edeceği ivme değerleri belirlenerek kayıp değerlendirmesi çalışmalarına devam edilir. Bu aşamada iki farklı yaklaşım mevcuttur. Deprem tehlikesinin olasılıksal olarak belirlenmesi ve deterministik olarak belirlenmesidir. Olasılıksal yaklaşımda depremin üretebileceği parametreler önceden meydana gelmiş depremler üzerinden istatistiksel olarak tahmin yaparken, deterministik yaklaşımda çalışma yapılacak bölgelerde meydana gelebilecek depremler deterministik olarak belirlenir ve değerlendirme devam eder. Senaryo depremler olarak isimlendirilen bu depremler ile bölgede meydana gelen sismik boşluklar üzerinden bir deprem senaryosu hazırlanır ve kayıp değerlendirmeleri bu depremlerin olma ihtimali üzerinden gerçekleştirilir. Bu çalışmada, Bingöl ilindeki konut türü binalarda deterministik yaklaşım ile bir kayıp değerlendirmesi çalışması yapılmış, bu değerlendirme ile meydana gelecek can ve mal kayıpları tahmin edilmiştir. Çalışmada görüldüğü üzere depremin gün içinde ne zaman olacağı, can kaybı katsayılarının farklılığı, hane halkı sayısındaki farklı yaklaşım yeni çalışmalara yol gösterici olacaktır. Sonuçlar gerekçeleri ile birlikte irdelenmiştir.