1973 Yılında Yapılan Türkan Şoray Film Afişlerinin İkonolojik Ve İkonografik Analizi

Abstract

1973 yılı, Türkiye’de sosyal, siyasi ve kültürel açıdan önemli gelişmelerin yaşandığı bir yıl olmuştur. Birçok önemli toplumsal değişimin yaşandığı bu dönem, sanatın her alanını olduğu gibi sinemayı da etkilemiştir. Sinema, toplumun yaşadığı sıkıntıları yansıtmanın bir yolu olarak kullanılmış ve filmlerde dönemin sorunlarını ele alarak farkındalık oluşturmak amaçlanmıştır. Kültürün yapı taşlarından sayılan sinemanın en önemli tanıtım araçlarından biri olan film afişleri, bu sanatın reklam alanını oluşturmaktadır. Henüz televizyon, cep telefonu, tablet, internet gibi kitle iletişim araçlarının yaygın olmadığı dönemlerde afişler, filmlerin tanıtımında en büyük rolü üstlenmişlerdir. 1973 yılında yapılan Türkan Şoray filmlerinden 6 adet afişin ikonolojik ve ikonografik analizinin yapıldığı bu araştırma, dönemin Türk sinemasının görsel estetiği ve kültürel birikimi konusunda bir kavrayış elde etmeyi amaçlamaktadır. İncelenen film afişlerinde, sanatçının çarpıcı fotoğrafları üzerinden bir görsel temsil söz konusu olduğu, filmin konusundan ziyade başrol oyuncularının ön planda tutulduğu görülmektedir. Afişlerde toplumsal karşıtlıkların görsel temsillerinin belirgin bir şekilde işlendiği, kırsal ve kentsel yaşam arasındaki farkların; köylü-şehirli, zengin-fakir, dost-düşman karşıtlıkları ile öne çıktığı görülmüştür. Geleneksel değerleri, doğallığı ve samimiyeti temsil eden köy imgelerine kontrast yaratan kent imgeleri; mekanlar, karakterlerin giyim tarzları, davranışları ve yaşam biçimleri üzerinden ifade edilmiştir. 70'li yılların filmlerinde sıkça rastlanan karakter arketipleri, afişlerde toplumsal rolleri ve kimlikleri yansıtmada güçlü bir araç olarak hizmet etmiştir. Şoray’ın temsil ettiği güçlü kadın, mağdur kadın, mücadeleci kadın karakterleri, dönemin toplumsal dinamiklerini sembolize etmektedir. Sonuç olarak, görsel öğeler, karakterler ve mekanlar, sadece filmin hikayesini değil aynı zamanda toplumsal dönem dinamiklerini ve sinematografik estetiği de yansıtarak izleyiciye zengin bir deneyim sunmuştur. Afişlerin ikonolojik ve ikonografik analizi, dönemin sinema reklamcılığının görsel estetik ve tasarım yaklaşımlarına dair bir kavrayış sağlamıştır.