DIŞ BORCUN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ: TÜRKİYE AÇISINDAN 2000 SONRASI DEĞERLENDİRME

Abstract

Borçlanma ülkelerin kullandıkları temel finansman kaynağı niteliğindedir. Özellikle yeterli sermaye birikimine sahip olmayan gelişmekte olan ülkeler için borçlanma kaçınılmaz bir kamu geliridir. Ekonomilerde yaşanan konjonktürel dalgalanmalarla mücadelede borçlanma dinamiklerinden yararlanılmaktadır. Nitekim küresel ve ulusal kriz dönemlerinde ve Covid-19 salgını dönemlerinde borçlanmaların arttığı görülmektedir. 1980’lerin sonuna kadar ekonomilerde nispi olarak düşük oynaklık vardır. 1990’lı yıllarla başlayan 2000’li yıllarda etkisi daha fazla hissedilen küreselleşme ile birlikte bu durum değişim göstermiştir. Borçlanmanın artması borcun sürdürülebilirliği konusunu tekrar gündeme getirmiştir. Bazı göstergeler aracılığıyla borcun sürdürülebilirliği ölçülmektedir. Bu göstergeler içinde en yaygın olarak kullanılanlar bütçe açıklarının gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranı ve borçların GSYH oranı ve cari işlem dengesi/GSYH oranıdır. Bu çalışmanın amacı, küreselleşmenin hüküm sürdüğü 2000’li yıllarda Türkiye’de borcun sürdürülebilirliğini analiz etmektir. Böylece Türkiye’nin borç sürdürülebilirliğinde konumunun belirlenmesi izlenecek politikalara yön verecektir. Çalışmada Türkiye diğer OECD ülkeleriyle karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmiştir. Göstergeler değerlendirildiğinde; Türkiye borcun sürdürülebilirliği açısından orta risk düzeyinde bir ülkedir. Diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de bütçe açıkları ile borçlanma arasında paralellik vardır. Diğer bir ifade ile borç sürdürülebilirliğini etkileyen en önemli faktör bütçe açıklarıdır. Türkiye ve diğer gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelerin tersine cari işlem dengesi borcun sürdürülebilirliğinde ikinci önemli faktördür. Ayrıca borcun sürdürelebilirliğinin üst kriterlere göre değerlendirilmesinin yeterli olmadığı görülmüştür.