Kahramanmaraş depremlerinde mimari ahşap taşıyıcıların sismik kabiliyetlerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen son 500 yılın en etkili depremi olarak açıklanan Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 şiddetindeki depremlerde bazı mimari ahşap taşıyıcıların sismik kabiliyetleri incelenmiştir. Çalışma Kahramanmaraş çarşı merkezindeki Boğazkesen Camii, Ulu Camii, Saraçhane Camii ve çarşısı, Arasa Cami, Kapalı Çarşı ve Bakırcılar Çarşısının yapı elamanları üzerinde yapılmıştır. İncelemenin yapıldığı mekânların tamamı, aynı zemin yapısında depremden yaklaşık eşit etkileneceği öngörülen yaklaşık 33 dekar bir alan içerisinde konumlanmıştır. Çalışma mekânlarının bazıları ağır hasarlı veya acil yıkım kararı almış olduğundan girme yasağı bulunan mekânlardır. Çalışmada cami ve tarihi çarşıların ahşap taşıyıcı sistemlerinin depremde hasar gören ve görmeyen kısımlarının karşılaştırılması görsel olarak yorumlanmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak ahşap taşıyıcılarının metal bağlantı elamanlarıyla desteklenmesi ve kemer tarzı konstrüksiyonların sismik kabiliyetinin oldukça yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Öte yandan ahşap yapı elamanlarının, benzer görevlerdeki beton taşıyıcılara göre depremde ayakta kalma performansının daha fazla olduğu gözlemlenmiştir. Çalışma alanında kullanılan çam ağacının yoğunluğunun az olması, esnekliğinin fazla olması, anatomik yapısındaki lifsel bağların güçlü olması, özellikle çatı kaplamalarında diğer metal, beton vb. yapı elamanlarına göre göçük önleme kabiliyetinin çok daha fazla olduğu gözlemlenmiştir. Çalışma alanında gözlemlenen vakalara dikkat edildiğinde ahşap yapıların kendi içerisindeki konstrüksiyonların sismik kabiliyetinin oldukça yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Ancak diğer yapı elamanlarıyla birleşme konstrüksiyonlarında, ağır kütlelerin ahşap taşıcının üzerine düşmesi veya ahşap taşıyıcının altındaki yıkılan diğer taşıyıcıların ahşap taşıyıcı da beraberinde düşey doğrultuda çekmeye zorladığı tespit edilmiştir.