Bitlis ve Pötürge masifleri arasındaki metamorfik boşluk ve jeofizik vurgular

Abstract

– Arabistan-Avrasya levhaları arasında kıtasal bir çarpışma bölgesi olan Anadolu levhasının Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ) ve Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) boyunca batıya kaçışı Ege bölgesinde güneybatı istikametinde olmaktadır. Çalışma alanı Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki jeolojik olarak Bitlis metamorfik masifi ve Pötürge metamorfik masifi olarak adlandırılan bölgeyi ve çevresini kapsamaktadır. Arap ve Avrasya levhalarının yakınlaşma etkileşimi sonucunda bölgede Bitlis-Zagros Kenet Kuşağı (BZKK) kıtasal bindirme olarak gelişmiştir. Bu çalışmada tektonik bakımdan aktif çalışma alanı olarak tanımlanan bu bölgede jeofizik manyetik verilerin analizi ile yorumlanması yapılmıştır. Havadan manyetik anomali haritası incelendiğinde; manyetik veri şiddet aralığının -650 nT ile +500 nT arasında değiştiği görülmektedir. Ayrıca Bingöl ve Elazığ arasında rejyonal büyük bir pozitif manyetik anomali dikkati çekmektedir. Bölgede manyetik anomalilere sebep en önemli etken Elazığ, Bingöl ve Bitlis-Zagros Kenet Kuşağı arasındaki rejyonal bir yapının mevcudiyeti söz konusudur. Bu yapının jeolojik olarak Bitlis ve Pötürge masifleri arasındaki boşluktaki ofiyolitik melanj-peridotit bileşimleri ile ilişkili olabileceği ve Arap-Anadolu bindirme kuşağı içerisinde ve bunun kuzeyinde gerisinde manyetik özelliği yüksek olabilecek bir yığışım yapı olarak değerlendirilmiştir. Kutba indirgeme manyetik verilere uygulanan ilk işlemdir. Sonraki adımda kutba indirgenmiş manyetik anomalilere analitik sinyal yöntemi uygulanarak taban derinliği haritası oluşturulmuştur. Manyetik temelin en derin olduğu yerler Diyarbakır ve Mardin arasında 17 km varan geniş bir alana sahip iken; Bitlis ve Pötürge masifleri arası metamorfik boşluk bölgesinde ve sütur zonunun kuzeyinde orta seviyede lokal derin yapılar gözlenmektedir. Derin yapılar ise Arabistan Levhasının ön kısmındaki Karacadağ yanardağı ve bunun Pliyosenden beri ürettiği volkanik malzemenin varlığı ile ilişkilendirilmiştir.