Türkiye'de Sağlık Harcamaları: Zaman Serisi Tahmin Modeliyle Gelecek Eğilimlerin Öngörüsü
Abstract views: 45
/ 
PDF downloads: 26
Keywords:
Sağlık Harcamaları, Zaman Serisi Analizi, ARIMA, Sağlık Yatırımları, Tahmin ModeliAbstract
Bu çalışma, Türkiye’nin gelecekteki sağlık harcamalarının eğilimlerini tahmin etmek, bu
harcamaların hangi alanlarda yoğunlaşacağını öngörmek ve sağlık sisteminin sürdürülebilirliğine katkıda
bulunmayı amaçlamaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından sağlanan, Türkiye'deki 1999-2022
yılları arasındaki sağlık harcamaları verilerini analiz etmeyi ve zaman serisi analizine dayanarak 2023
2027 dönemi için projeksiyonlar yapmayı hedeflemektedir. Araştırma, toplam sağlık harcamalarının yanı
sıra hastaneler, ayakta bakım hizmeti sunanlar, perakende satış ve tıbbi malzeme sağlayıcıları, halk
sağlığı programları, genel sağlık yönetimi ve sigorta, sınıflandırılamayan diğer harcamalar ve sağlık
yatırımları olmak üzere yedi alt kategoriyi kapsamaktadır. Gelecekteki sağlık harcamalarının eğilimlerini
tahmin etmek için ARIMA modeli uygulanmıştır. ARIMA modellerine ait en uygun parametrelerin
bulunması sırasında en düşük MAPE değerini veren parametreler alınmıştır. 1999-2017 yıllarının verisi
ile eğitilen ve 2018-2022 verisi ile en iyi doğrulama sonuçlarına ulaşan modeller ile 2023-2027 yıllarına
yönelik beş yıllık gelecek tahminleri oluşturulmuştur. Bulgular, hastane harcamalarının ve halk sağlığı
programlarına yapılan yatırımların artacağını, ayakta bakım ve perakende satışlarda ise değişimler
yaşanacağını göstermektedir. Araştırma, sağlık altyapısına yapılacak yatırımların devam etmesi
gerektiğine ve gelecekteki sağlık krizlerine karşı hazırlıklı olunmasının önemine vurgu yapmaktadır.
ARIMA modeli sonuçları, sağlık harcamalarının dinamiklerini güvenilir bir şekilde öngörerek, karar
vericilerin kaynak dağıtımında daha iyi kararlar almasına olanak sağlamaktadır. Bu çalışma, Türkiye'deki
sağlık harcamalarının dinamiklerini anlamaya ve gelecekteki planlamalara ışık tutmayı hedeflemektedir.
Downloads
References
TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu, “Sağlık Harcamaları İstatistikleri (2022)”. 2023.
K. Gürsoy, “An Overview of Turkish Healthcare System after Health Transformation Program: Main Successes, Performance Assessment, Further Challenges, and Policy Options”, Sosyal Güvence, c. 0, sy 7, ss. 83-112, Mar. 2015.
B. Erus ve N. Aktakke, “Impact of healthcare reforms on out-of-pocket health expenditures in Turkey for public insurees”, Eur J Health Econ, c. 13, sy 3, ss. 337-346, Haz. 2012, doi: 10.1007/s10198-011-0306-2.
M. S. Yardim, N. Çilingiroğlu, ve N. Yardım, “Catastrophic Health Expenditure and Impoverishment in Turkey”, Health Policy, c. 94, sy 1, ss. 26-33, 2010, doi: 10.1016/j.healthpol.2009.08.006.
A. Tirgil, W. T. Dickens, ve R. Atun, “Effects of Expanding a Non-Contributory Health Insurance Scheme on Out-of-Pocket Healthcare Spending by the Poor in Turkey”, BMJ Global Health, c. 4, sy 4, s. e001540, 2019, doi: 10.1136/bmjgh-2019-001540.
K. Dubas‐Jakóbczyk, E. Kocot, M. Tambor, ve W. Quentin, “The Association Between Hospital Financial Performance and the Quality of Care—a Scoping Review Protocol”, Systematic Reviews, c. 10, sy 1, 2021, doi: 10.1186/s13643-021-01778-3.
J. R. Khan, N. Awan, Md. M. Islam, ve O. Muurlink, “Healthcare Capacity, Health Expenditure, and Civil Society as Predictors of COVID-19 Case Fatalities: A Global Analysis”, Frontiers in Public Health, c. 8, 2020, doi: 10.3389/fpubh.2020.00347.
R. Kahveci, E. M. Koç, ve E. Ö. Küçük, “Health Technology Assessment in Turkey”, International Journal of Technology Assessment in Health Care, c. 33, sy 3, ss. 402-408, 2017, doi: 10.1017/s0266462317000289.
D. Kaymaz, İ. Candemir, P. Ergün, ve P. Demır, “Hospital‐at‐home for Chronic Obstructive Pulmonary Disease Exacerbation: Will It Be an Effective Readmission Avoidance Model?”, The Clinical Respiratory Journal, c. 15, sy 7, ss. 716-720, 2021, doi: 10.1111/crj.13348.
E. Esen ve M. Ç. Keçili, “Economic Growth and Health Expenditure Analysis for Turkey: Evidence From Time Series”, Journal of the Knowledge Economy, c. 13, sy 3, ss. 1786-1800, 2021, doi: 10.1007/s13132-021-00789-8.
S. N. Sülkü ve A. Caner, “Health Care Expenditures and Gross Domestic Product: The Turkish Case”, The European Journal of Health Economics, c. 12, sy 1, ss. 29-38, 2010, doi: 10.1007/s10198-010-0221-y.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS), “USD Kurları”.
“Matplotlib — Visualization with Python”. Erişim: 07 Eylül 2024. [Çevrimiçi]. Erişim adresi: https://matplotlib.org/
J. Lwaho ve B. Ilembo, “Unfolding the potential of the ARIMA model in forecasting maize production in Tanzania”, BAJ, c. 44, sy 2, ss. 128-139, Kas. 2023, doi: 10.1108/BAJ-07-2023-0055.
N. P. A. M. Mariati, L. P. E. Setiawati, ve N. L. P. S. Dewi, “INFLATION VALUE FORECASTING POST COVID-19 IN DENPASAR USING ARIMA”, ijaeb, c. 1, sy 3, ss. 1165-1169, Ağu. 2023, doi: 10.24912/ijaeb.v1i3.1165-1169.
E. Tamuke, E. A. Jackson, ve A. Sillah, “FORECASTING INFLATION IN SIERRA LEONE USING ARIMA AND ARIMAX: A COMPARATIVE EVALUATION. MODEL BUILDING AND ANALYSIS TEAM”, Theor. Pract. Res. Econom. Fields, c. 9, sy 1, s. 63, Haz. 2018, doi: 10.14505/tpref.v9.1(17).07.
M. F. Rizvi, “ARIMA Model Time Series Forecasting”, IJRASET, c. 12, sy 5, ss. 3782-3785, May. 2024, doi: 10.22214/ijraset.2024.62416.
V. I. Kontopoulou, A. D. Panagopoulos, I. Kakkos, ve G. K. Matsopoulos, “A Review of ARIMA vs. Machine Learning Approaches for Time Series Forecasting in Data Driven Networks”, Future Internet, c. 15, sy 8, s. 255, Tem. 2023, doi: 10.3390/fi15080255.
S. MAKRIDAKIS ve M. HIBON, Evaluating accuracy (or error) measures. Fontainebleau, 1995.
T. Chai ve R. R. Draxler, “Root mean square error (RMSE) or mean absolute error (MAE)? – Arguments against avoiding RMSE in the literature”, Geosci. Model Dev., c. 7, sy 3, ss. 1247-1250, Haz. 2014, doi: 10.5194/gmd-7-1247-2014.
D. A. Dickey ve W. A. Fuller, “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series With a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, c. 74, sy 366, s. 427, Haz. 1979, doi: 10.2307/2286348.
