İşletmelerde Bulanık Mantığa Dayalı Risk Değerlendirme Yaklaşımları
Abstract views: 28
/ 
PDF downloads: 30
Keywords:
Bulanık Mantık, Bulanık Küme, İş Sağlığı Ve Güvenliği, Risk DeğerlendirmesiAbstract
Hayatın en önemli bölümünü oluşturan çalışma hayatı, geçmişten günümüze insanlığın gündemini
önemli ölçüde etkileyen bir bütünlükten oluşmaktadır. Birden fazla faaliyet alanının olması, yer ve zamanın
farklılık göstermesi iş hayatının farklı düzenlemelere ihtiyaç duyduğunu göstermektedir. Dolayısıyla sağlık
ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi ve mümkün olan en iyi seviyede tutulması için bir dizi kural ve
tedbirin alınmasını doğurmaktadır. Değişen ve gelişen faaliyetlerin yürütüldüğü işyerleri çalışanlar için
çeşitli riskler barındırmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği sistemi multidisipliner bir alan olduğu için bütün iş
hayatında uygulanması önem arz etmektedir. Yürütülen faaliyetlere ve işletme bünyesine göre uygulanacak
iş sağlığı ve güvenliği sistemi değişkenlik gösterebilmektedir. İş hayatındaki iş kazası ve meslek
hastalıklarının önlenmesi için şüphesiz iş sağlığı ve güvenliği sistemi kurulmalıdır. Çalışanların sağlığı ve
güvenliği korumak için güvenilir bir risk modelini ihtiyaç vardır. İşletmelerde uygulanan risk modelleri
nitel ve nicel verileri kullanmasından dolayı objektiflik düzeyleri değişkenlik gösterebilmektedir. Mevcut
risk değerlendirme yöntemlerinin eksikliklerinin giderilmesi ve geliştirilmesi için bulanık mantık kullanımı
oldukça avantajlıdır. Bulanık mantık geniş kullanım ağına sahiptir.Bulanık mantığın birden avantajına
sahip olması dolayısıyla iş sağlığı ve güvenliği alanında da yaygın kullanılmaktadır. Bulanık mantık risk
modellerindeki belirsizlikleri giderebilmektedir. Bulanık mantığa dayalı risk modelleri uzmanlara daha
güvenilir risk değerlendirmesi olanağı tanımaktadır. Bu çalışmada literatürde belirli yıllarda yapılmış
bulanık mantığa dayalı geliştirilmiş risk modelleri ele alınmıştır. Çalışmalar seçilirken özellikle farklı
sektörde olan belirli başlı çalışmalar ele alınmıştır.
Downloads
References
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6331&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
E. Bozkuş, İ. Kaya and M. Yakut, "A fuzzy based model proposal on risk analysis for human-robot interactive systems," 2022 International Congress on Human-Computer Interaction, Optimization and Robotic Applications (HORA), Ankara, Turkey, 2022, pp. 1-6, doi: 10.1109/HORA55278.2022.9799820
L.Zadeh, “Fuzzy Sets As a Basis For A Theory Of Possibility”, Fuzzy Sets and Systems,1(1), 3-28, 1978.
Yakut, M.; Kaya, I.; Bozkus, E. A Two-Dimensional Fuzzy Risk Assessment Model for Occupational Health and Safety Evaluations. In Proceedings of the HORA 2022—4th International Congress on Human-Computer Interaction, Optimization and Robotic Applications, Proceedings, Ankara, Turkey, 9–11 June 2022
ÇAKMAK,E.(2015), İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirme yöntemlerinin bulanık mantık yaklaşımı ile analizi: kobi uygulama örneği(Yayınlamış Yüksek Lisans Tezi),Yıldırım Bayezıt Üniversitesi,Ankara.
KUŞAN ,H. ve ark.(2016), İnşaat projelerinde risklerin bulanık mantık modeli ile değerlendirilmesi, Engineering Sciences (NWSAENS), 1A0359, 2016; 11(1): 1-14, ID: 2016.11.1.1A0359.
DOLAŞ ,K.(2016). Bulanık mantık yöntemiyle risk değerlendirmesi: matbaa sektörü örneği(Yayınlanmış Yüksek Lisans).Yıldırım Beyazıt Üniversitesi,Ankara.
EFE,B. ve ark.(2016). İş Güvenliğinde Bulanık Promethee Yöntemiyle Hata Türleri ve Etkilerinin Analizi: Bir İnşaat Firmasında Uygulama. GÜFBED/GUSTIJ (2016) 6 (2): 126-137. DOI: http://dx.doi.org/10.17714/gufbed.2016.06.012.
YILMAZ ,N., ŞENOL ,M.B,(2017). İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirme süreci için bulanık çok kriterli bir model ve uygulaması. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University 32:1 (2017) 77-87. DOI: 10.17341/gazimmfd.300597
ŞİŞMAN ,B.(2017),.Hata türü ve etkileri analizinde bulanık ahp ve bulanık vıkor yöntemleri ile otomotiv sektöründe risk değerlendirmesi.Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt.9 Sayı.18 2017-Mart (s.234-250). DOI: 10.20875/makusobed.302942.
YAVUZ, H.(2017),Liman sektöründe iş güvenliği analizi ve uygulamaları: risk analizinde prat tekniği, bulanık mantık ve ahp yaklaşımı(YayınlanmışYüksek Lisans Tezi),Pamukkale Üniversitesi,Denizli.
OTURAKÇI M.,DAĞSUYU C.(2017)., Risk Değerlendirmesinde Bulanık Fine‐Kinney Yöntemi ve Uygulaması., Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi., Cilt 1, Sayı 1, 17 - 25, 29.12.2017, https://doi.org/10.33720/kisgd.327548
ERGİNEL ,N.,TOPTANCI ,Ş.,ACAR ,I.(2018). Bulanık reba ile bir mobilya imalat firmasında ergonomik risk değerlendirmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 6(ÖS: Ergonomi2017), 92 – 101. DOI: 10.21923/jesd.362030.
GÜVEN,B.(2018), Bütünleşik bulanık analitik hiyerarşi prosesi ve bulanık vıkor yöntemleri ile fıne-kınney risk değerlendirme metodu uygulaması: silah endüstrisinde örnek çalışma(Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi),Yıldız Teknik Üniversitesi,İstanbul.
Wang ,et all.( 2018),A risk evaluation and prioritization method for FMEA with prospect theory and Choquet integral, Safety Science,152-163. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2018.08.009.
ARSLAN ,E.(2019), İnşaat işyerlerinde risk değerlendirmesinin bulanık mantık yöntemi ile modellenmesi: bir fabrika örneği(Yayınlamış Yüksek Lisans Tezi),Sivas Cumhuriyet Üniversitesi,SİVAS.
Gül M.,Ak M.,Güneri A.(2019)., Pythagorean fuzzy VIKOR-based approach for safety risk assessment in mine industry., Journal of Safety Research., Volume 69, June 2019, Pages 135-153., https://doi.org/10.1016/j.jsr.2019.03.005.
ÖZ ,N.(2019), Pisagor bulanık küme tabanlı topsıs ile risk değerlendirme: doğal gaz boru hattında bir uygulama(Yayınlamış Yüksek Lisans Tezi),Munzur Üniversitesi,TUNCELİ
ÜNLÜ TOK,E.(2019), Risk değerlendirmesinde fmea yöntemine bulanık mantık yaklaşımı: deney ve kalibrasyon laboratuvarları uygulaması(Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi),Hacette Üniversitesi,Ankara.
ASLANTAŞ, S.(2020), İş sağlığı ve güvenliğinde risk değerlendirme süreci için bulanık çok kriterli bir model öneri ve uygulaması(Yayınlanmış Doktora Tezi),Marmara Üniversitesi,İstanbul.
ÇINAR,U.et .all.(2020), A hybrid risk assessment method for mining sector based on QFD, fuzzy inference system, and AHP, Journal of ıntellıgent & fuzzy systems, 39; 5; p6047-p6058. DOI:10.3233/JIFS-189078.
PETROVİC ,V.D.,et all.(2020),Fuzzy Model for Risk Assessment of Machinery Failures, Symmetry , 12-525, doi:10.3390/sym12040525.
ARSLAN N. ve ark.(2021), HTEA Tabanlı KEMIRA-M Yöntemi ile Sağlık Sektöründe Risk Değerlendirme, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi Özel Sayı 28, S. 853- 862, DOI: 10.31590/ejosat.1011721.
YÜCESAN M. ve ark.(2021), Hidroelektrik santral operasyonlarında risk değerlendirmesi ve önleme: Pisagor bulanık AHP'ye dayalı bir model, Energy Policy 126 (2019) 343–351. https://www.sciencedirect.com/journal/energy-policy.
GÜNDOĞDU ,F.K ,et all.(2021), Occupational Risk Assessment Using Spherical Fuzzy Safety and Critical Effect Analysis for Shipyards, Journal of ETA Maritime Science,9(2):110-119, DOI: 10.4274/jems.2021.59480.
Jiskani,M,I.et.al(2022), Improved Z-number based fuzzy fault tree approach to analyze health and safety risks in surface mines, Resources Policy 76 (2022) 102591, https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2022.102591.
Redfoot E.K et.al(2022), Applying analytic hierarchy process to industrial process design in a Nuclear Renewable Hybrid Energy System, Progress in Nuclear Energy 145 (2022) 104083, https://doi.org/10.1016/j.pnucene.2021.104083.
Yuan .S, et .al(2022) ,Safety barriers in the chemical process industries: A state-of-the-art review on their classification, assessment, and management, Safety Science 148 (2022) 105647, https://doi.org/10.1016/j.ssci.2021.105647
Karahasan A.et.al(2022), Healthcare service quality evaluation: An integrated decision-making methodology and a case study, Socio-Economic Planning Sciences xxx (xxxx) xxx, https://doi.org/10.1016/j.seps.2022.101234.
Mahmood N.et al.(2022), Concurrent Events Risk Assessment Generic Models with Enhanced Reliability Using Fault Tree Analysis and Expanded Rotational Fuzzy Sets, Expert Systems with ApplicationsAvailable online 22 February 2022, 116681, https://doi.org/10.1016/j.eswa.2022.116681
Tubis A et.al(2022), Fuzzy Risk-Based Maintenance Strategy with Safety Considerations for the Mining Industry, Sensors 2022, 22, 441. https://doi.org/10.3390/s22020441.
Semerci, A. (2023). Beton Dökümü İşleminde İş Kazası Risklerinin Çeşitli Metotlarla Karşılaştırılması. Bingöl Üniversitesi Teknik Bilimler Dergisi, 4(1), 17-27
Yi Wang, Weizhong Wang, Muhammet Deveci, and Xinyue Yu. 2024. An integrated interval-valued spherical fuzzy Choquet integral based decision making model for prioritizing risk in Fine-Kinney. Eng. Appl. Artif. Intell. 127, PB (Jan 2024). https://doi.org/10.1016/j.engappai.2023.107437
Yakut, M., (2019). Moleküler biyoloji ve genetik laboratuvarlarının iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi, örnek hücre kültür laboratuvar çalışması. İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İş Sağlığı ve Güvenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
Özcan, S. G., Yıldızbası, A., & Eraslan, E. (2019). İnşaat firmalarının isg bağlamında bulanık grup karar verme yaklaşımı ile değerlendirilmesi. Endüstri Mühendisliği, 30(3), 204-219
Özkılıç,Ö.(2013). İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri. http://www.uenco.com.tr/docs/dokumanlar/is_6.pdf .
Klir, G.J. ve Yuan B., “Fuzzy Sets and Fuzzy Logic, Theory and Applications”, New Jersey, USA, Prentice Hall PTR, 1995.
Özkan, M. M., “Bulanık Hedef Programlama”, Bursa, Ekin Kitabevi, 2003.
Ecer, F. (2007). Üyelik Fonksiyonu Olarak Üçgen Bulanık Sayılar Mı Yamuk Bulanık Sayılar Mı?, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (2), 161-180
