Trafik Kazalarının Ekonomik Etkileri: Türkiye Örneğinde Birim Maliyet İncelemesi
Abstract views: 1 / PDF downloads: 2
Keywords:
Trafik Kazaları, Maddi Ve Manevi Hasarlar, Ekonomik Maliyet, Hafif Ve Ağır Yaralı, TürkiyeAbstract
Türkiye’de trafik kazaları, dünya genelinde olduğu gibi, başlıca ölüm nedenlerinden biridir. Örneğin,
2018 yılında Türkiye’de karayolu trafik kazalarında hayatını kaybeden kişi sayısı 6.675 olup, bu sayı
Avrupa Birliği ülkeleri ile karşılaştırıldığında oldukça yüksektir. Trafik kazalarının maddi ve manevi
zararları, ölümler ve yaralanmalarla sınırlı kalmamakta, aynı zamanda ölen veya yaralanan kişilerin
yakınlarını da olumsuz yönde etkilemektedir. Uzmanlar, trafik kazası sonucu 30 gün içinde ölenlerin de
istatistiklere dâhil edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Türkiye’de, 2015 yılına kadar trafik kazaları
sonucu ölümler yalnızca kaza yerinde tespit edilen ölümleri kapsarken, bu tarihten itibaren kazanın etkisiyle
30 gün içinde ölenler de istatistiklere dâhil edilmiştir. Trafik kazalarının neden olduğu ölümler ve çeşitli
yaralanmaların (ağır ve hafif) birim maliyetleri matematiksel hesaplamalarla tahmin edilerek bu çalışmada,
kazaların verdiği zararlar daha net bir şekilde ortaya konulmaya çalışılmıştır. 2008 yılında ölümlerin kaza
maliyetleri 4.4 milyar TL iken, bu maliyet 2018 yılında 16.4 milyar TL’ye yükselmiştir. Yaralıların kaza
maliyetleri ise 2008 yılında 5.3 milyar TL, 2018 yılında ise 20,6 milyar TL olarak belirlenmiştir. Ölümler
için en yüksek kaza maliyetine sahip il, 2008 yılında 326.4 milyon TL ile İstanbul iken, 2018 yılında 1.1
milyar TL ile yükselerek yine İstanbul olmuştur. Ölümler için en düşük kaza maliyetine sahip iller ise 2008
yılında 3.1 milyon TL ile Tunceli ve 2018 yılında 19.7 milyon TL ile Batman olmuştur. Trafik kazalarının
ekonomik boyutunun hesaplanması, trafik güvenliğini artırmak ve sürdürülebilir ulaştırma politikaları
oluşturmak açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışma ile elde edilen bulgular, karayolu trafik
kazalarında maliyetleri düşürecek önlemlerin acilen alınması gerektiğini göstermektedir.
Downloads
References
R. Topçu, “Türkiye’de Meydana Gelen Trafik Kazalarının ve Ulaştırmanın Maliyeti”, Y.L.tezi, Fen Bilimleri Ens., Gümüşhane Ünv., Gümüşhane, Türkiye, 2021.
(2018) TUİK website, [Online]. Available: http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist.
R. Hejazi, M.N. Shamsudin, A. Radam, K.A. Rahim, Z.Z. Ibrahim, S. Yazdani, “Estimation of Traffic Accident Costs: A Prompted Model”, International Journal of İnjury Control and Safety Promotion, 20 (2), 152-157, 2013.
R. Elvik, “How Much Do Road Accidents Cost the National Economy, Accident Analysis & Prevention, 32, 849-851,2000.
G. Elmas, B. Yıldızhan, “Türkiye’de Ulaşım Politikaları ve Trafik Kazalarının Ekonomik Analizi”, II. Ulaşım ve Trafik Kongresi, 29 Eylül-02 Ekim 1999, İstanbul, s.268-286.
R. Sakhapov,R. Nikolaeva, “Economic Aspects of Traffic Safety Administration”, Transportation Research Procedia, 20, 578-583, 2017.
Ö. Hemdil, “Türkiye’de Ulaştırmanın Dışsal Maliyetlerine İlişkin İstatistiklerin Üretilmesi”, TÜİK Uzmanlık Tezi, Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara, 2010.
L.J. Blincoe, T.R. Miller, E. Zaloshnja, B. Lawrence, “The economic and societal impact of motor vehicle crashes”, 2010 (Revised) (No. DOT HS 812 013). United States. Department of Transportation. National Highway Traffic Safety Administration, 2015.
E. Özen, E. Genç, Z. Kaya, “Estimation of The Costs of Traffic Accidents in Turkey: An Evaluation in Terms of The İnsurance and Financial System”, Journal of Yaşar University, 9(33), 5649-5673., 2014.
B. Murat, “Hukuki ve Cezai Sorumluluk Açısından Trafik Kazaları ve Trafik Kazalarının Tespitinde Yeni Bir Model Önerisi,” Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2010.
(2019) TÜİK, website, [Online]. Available: http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist
İ. Akdağ, M.H. Özer, “Türkiye’deki Trafik Kazaları İle Ekonomik Kalkınma Arasındaki İlişkinin Analizi (1995-2017),” Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır, 2019.
R. Elvik, “An Analysis of Official Economic Valuations of Traffic Accident Fatalities in 20 Motorized Countries”, Accident Analysis & Prevention, 27(2), 237-247, 1995.
İ. Güzel, B. Balun, “Türkiye Karayollarında Ölümlü Yaralanmalı Trafik Kazası İstatistiklerinin Değerlendirilmesi ve Maliyetlerinin Tahmini”, Karayolu 4. Ulusal Kongresi ve Sergisi Bildirileri, 28-29 Kasım 2018, Ankara, s.261-276.
InDeV, “Review of European Accident Cost Calculation Methods-With Regard to Vulnerable Road Users”, The Framework Programme for Research and Innovation, Germany, 58p., 2015.
R. Aydar, “Karayolu Kavşaklarının Tipine Karar Verme Sürecinde Kapasite, Güvenlik ve Maliyet Parametrelerini Optimize Eden Bir Modelin Geliştirilmesi,” Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir, 2011.
A.O. Solak, “Karayolu ve Demiryolu Ulaşım Sistemlerinin Ekonomik Etkinlik Analizi,” Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Sakarya, 2011.
E.A. Çalış, “Monoray Ulaşım Sisteminin Özellikleri ve Diğer Kent İçi Ulaşım Araçları İle Karşılaştırılması,” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2016.
B. Gün, “Türkiye İçin Optimal Akaryakıt Vergisi,” Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2017.
OECD, External Costs of Transport in Central and Eastern Europe, Organisation for Economic Co-operation and Development, Final Report, Zurich/Wien, 105p, 2003.