Fiziksel Aktivitenin Oksidatif Stres Dinamikleri ve Antioksidan Savunma Sistemleri Üzerindeki Etkisi

Abstract

Fiziksel aktivite, sağlığın korunması ve geliştirilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, yoğun ve uzun süreli egzersizler vücutta oksidatif stresin artmasına neden olabilir. Oksidatif stres, reaktif oksijen türlerinin (ROS) aşırı üretimi sonucu hücresel yapılar üzerinde oluşan hasar mekanizmasıdır. Bu durum, proteinler, lipidler ve DNA gibi biyomoleküllerde fonksiyonel bozukluklara yol açabilir. Vücut, oksidatif stresi dengelemek için endojen antioksidan savunma sistemlerini aktive eder. Bu sistemler, enzimatik (superoksit dismutaz, katalaz, glutatyon peroksidaz) ve non-enzimatik (glutatyon, vitamin C, vitamin E) bileşenlerden oluşur.

Bu derleme çalışmada, farklı fiziksel aktivite türlerinin oksidatif stres dinamikleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Hafif ve orta yoğunluklu egzersizlerin antioksidan savunma mekanizmalarını güçlendirdiği ve oksidatif stres seviyelerini düzenlediği; buna karşın, aşırı yüksek yoğunlukta ve süreklilik gösteren aktivitelerin ROS üretimini artırarak hücresel hasara yol açabileceği vurgulanmıştır. Ayrıca, düzenli egzersizin adaptif yanıtları aracılığıyla antioksidan enzim aktivitelerinin arttığı ve böylece oksidatif stresin dengelendiği gösterilmiştir.

Sonuç olarak, fiziksel aktivitenin oksidatif stres ve antioksidan sistemler üzerindeki etkilerinin yoğunluk, süre ve bireysel özelliklere bağlı olarak değiştiği anlaşılmıştır. Bu bağlamda, egzersiz programlarının oksidatif hasarı minimize edecek şekilde planlanması ve gerektiğinde antioksidan desteklerle kombinasyonu önem taşımaktadır. Bu çalışma, fiziksel aktivitenin biyokimyasal etkilerinin daha iyi anlaşılması ve sporcu sağlığının korunması açısından önemli veriler sunmaktadır.