Yeşil Tedarik Zinciri Yönetiminde Döngüsel Ekonomi Stratejilerinin Bulanık PROMETHEE Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi
Abstract views: 37
/ 
PDF downloads: 20
Keywords:
Yeşil Tedarik, Döngüsel Ekonomi Stratejileri, Bulanık Promethee, Çok Kriterli Karar Verme, SürdürülebilirlikAbstract
Günümüzde artan çevresel sorunlar, iklim değişikliği ve doğal kaynaklardaki hızlı azalma,
işletmeleri sürdürülebilirlik odaklı stratejiler geliştirmeye yöneltmektedir. Özellikle üretim ve tedarik
zinciri süreçlerinde çevresel etkilerin azaltılması, kaynak kullanımının verimli hâle getirilmesi ve atıkların
kontrol altına alınması, yalnızca bir sorumluluk değil aynı zamanda uzun vadeli rekabet avantajı sağlayan
stratejik bir gereklilik hâline gelmiştir. Bu kapsamda döngüsel ekonomi yaklaşımlarının yeşil tedarik zinciri
yönetimi ile bütünleşmesi, çevresel sürdürülebilirliği desteklerken ekonomik fayda da yaratmaktadır.
Bu çalışmanın amacı, sürdürülebilir kalkınma hedefleri doğrultusunda yeşil tedarik zincirinde döngüsel
ekonomi stratejilerinin etkinliğini incelemektir. Çalışmada altı strateji (döngüsel tasarım, yeniden kullanım,
yeniden üretim, geri dönüşüm, tersine lojistik ve dijital izlenebilirlik) yedi çevresel ve ekonomik kriter
(karbon ayak izi, kaynak verimliliği, atık yönetimi, inovasyon, regülasyon uyumu, maliyet avantajı ve
rekabetçilik) çerçevesinde değerlendirilmiştir. Stratejilerin önceliklendirilmesinde belirsizlikleri
modelleme yeteneği güçlü olan Bulanık PROMETHEE yöntemi kullanılmış, uzman görüşleri üçgensel
bulanık sayılarla ifade edilerek Yager indeksiyle durulaştırılmıştır. Analizler sonucunda döngüsel tasarım
en etkili strateji olarak belirlenmiştir. Elde edilen bulguların otomotiv firmalarının sürdürülebilirlik
raporlarıyla karşılaştırılması, sonuçların yüksek düzeyde tutarlı olduğunu ortaya koymuştur. Bu çalışma,
karar vericilere stratejik öneriler sunarken; aynı zamanda model, akademik literatüre yöntemsel katkı
sağlamakta ve işletmelere sürdürülebilir strateji geliştirme süreçlerinde yol gösterici bir çerçeve
sunmaktadır.
Downloads
References
Önder, H. (2018). Sürdürülebilir kalkinma anlayişinda yeni bir kavram: döngüsel ekonomi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (57), 196-204.
Geissdoerfer, M., Savaget, P., Bocken, N. M. P., & Hultink, E. J. (2017). The circular economy – a new sustainability paradigm? Journal Of Cleaner Production, 143, 757–768.
Mert, B. (2023). Döngüsel Ekonomi II: Kelebek Diyagramı
Kirchherr, J., Reike, D., & Hekkert, M. (2017). Conceptualizing the circular economy: an analysis of 114 definitions. resources, Conservation and Recycling, 127, 221-232.
Zhu, Q., Sarkis, J., & Lai, K. H. (2013). Institutional-based antecedents and performance outcomes of internal and external green supply chain management practices. Journal Of Purchasing and Supply Management, 19(2), 106-117.
Ghisellini, P., Cialani, C., & Ulgiati, S. (2016). A review on circular economy: the expected transition to a balanced interplay of environmental and economic systems. Journal Of Cleaner Production, 114, 11-32.
Sapmaz Veral, E. (2021). Döngüsel ekonomi: engeller, stratejiler ve iş modelleri. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 8(1), 7-18.
European Commission. (2020, March 11). A new circular economic plan: for a cleaner and more competitive Europe. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52020DC0098
Mukiyen Avcı, G. (2022). Döngüsel ekonomi çerçevesinde Türkiye’de atık ithalatının belirleyicileri: çekim modeli analizi. Yönetim Bilimleri Dergisi (Özel Sayı), 170-193
Srivastava, S. K. (2007). Green supply‐chain management: a state‐of‐the‐art literature review. International Journal Of Management Reviews, 9(1), 53-80.
Yarlıkaş, S., & Can, Z. V. (2019). Yeşil tedarik zinciri yönetimini etkileyen faktörlerin önem sıralamalarının swara ve copeland yöntemleri ile belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(3), 899-924.
Koca, G., & Behdioğlu, S. (2019). Yeşil tedarik zinciri yönetiminde çok kriterli karar verme: otomotiv ana sanayi örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 14(3), 675-698.
KÖSE, A. A. S. M. (2024). Yeşil tedarik zinciri uygulamalarının işletme performansı ve rekabet edebilirliğe etkisi-imalat sanayisinde bir firma analizi ve uygulaması. Social Sciences Studies Journal (Sssjournal), 5(49), 6422-6434.
Hiçyılmaz, B., Alataş, S., & Karakaya, E. (2022). Sanayide karbonsuzlaşma: malzeme etkinliği stratejilerinin rolü. Çevre Şehir Ve İklim Dergisi, 1(2), 81-118.
Günday, A. H. (2018). Yeşil tedarik zinciri uygulamalarının işletme performansı üzerine etkisi: Kimya sektöründe görgül bir analiz. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Konya.
Ghobadian, A., Talavera, I., Bhattacharya, A., Kumar, V., Garza-Reyes, J. A., & O'regan, N. (2020). Examining legitimatisation of additive manufacturing in the interplay between innovation, lean manufacturing and sustainability. International Journal of Production Economics, 219, 457-468.
Büyüközkan, G., & Vardaloğlu, Z. (2008). Yeşil tedarik zinciri yönetimi. Lojistik Dergisi, 8(2008), 6-7.
Açıkalın, N. (2020). Sürdürülebilir pazarlama bakış açısı ile döngüsel ekonomi incelemesi. Sakarya Üniversitesi İktisat Dergisi, 9(3), 238-257.
Duran, Ö., & Şen, Y. (2024). Yeşil tedarik zinciri yönetimine ilişkin bibliyometrik analiz. Troyacademy, 9(1), 1-23.
Feng, Y., Lai, K. H., & Zhu, Q. (2022). Green supply chain innovation: emergence, adoption, and challenges. International Journal of Production Economics, 248, 108497.
Kılıçlı, Y., & Kıpçak, E. (2023). Yeşil tedarik zinciri yönetimi uygulamaları ile performans arasındaki ilişkinin incelenmesi: bir meta-analiz çalışması. Journal Of Transportation and Logistics, 7(2), 261-287.
Ersöz, F., & Kabak, M. (2010). Savunma sanayi uygulamalarinda çok kriterli karar verme yöntemlerinin literatür araştirmasi. Savunma Bilimleri Dergisi, 9(1), 97-125.
Brans, J. P., Vincke, P., & Mareschal, B. (1986). How to select and how to rank projects: The PROMETHEE method. European journal of operational research, 24(2), 228-238.
Behzadian, M., Kazemzadeh, R. B., Albadvi, A., & Aghdasi, M. (2010). PROMETHEE: A comprehensive literature review on methodologies and applications. European journal of Operational research, 200(1), 198-215.
Organ, A. (2013). Implementation of fuzzy PROMETHEE method which related to multi-criteria decision making. Electronic Journal of Social Sciences, 12(45), 252-269.
Le Téno, J. F., & Mareschal, B. (1998). An interval version of PROMETHEE for the comparison of building products' design with ill-defined data on environmental quality. European Journal of Operational Research, 109(2), 522-529.
Goumas, M., & Lygerou, V. (2000). An extension of the PROMETHEE method for decision making in fuzzy environment: Ranking of alternative energy exploitation projects. European Journal of Operational Research, 123(3), 606-613.
Tavana, M., Zareinejad, M., Di Caprio, D., & Kaviani, M. A. (2016). An integrated intuitionistic fuzzy AHP and SWOT method for outsourcing reverse logistics. Applied soft computing, 40, 544-557.
Geldermann, J., Spengler, T., & Rentz, O. (2000). Fuzzy outranking for environmental assessment. Case study: iron and steel making industry. Fuzzy sets and systems, 115(1), 45-65.
Tan, M., & Alakaş, H. M. (2023). Analitik ağ süreci, TOPSIS ve PROMETHEE yöntemleri ile fiziksel engelliler için aktif tekerlekli sandalye seçimi. International Journal of Pure and Applied Sciences, 9(1), 76-87.
