İstilacı Tür Olarak L. decemlineata Say, 1824 (Insecta: Chrysomelidae) Üzerine Analiz
Abstract views: 2 / PDF downloads: 2
Keywords:
L. decemlineata, Ekoloji, Ekonomi, İstila, TarımAbstract
Patateslerin en zararlı böceklerinden biri patates böceğidir. Patates böceği (Leptinotarsa
decemlineata Say, 1824), Chrysomelidae familyasına ait bir böcektir. Dünya çapında tanımlanan 35.000
tür ile Coleoptera takımının üçüncü en büyük familyasıdır. Bu familyanın üyeleri hem larva hem de ergin
olarak bitkilerle beslenir ve her iki yaşam evresi de aynı veya ilgili bitki türlerini tüketir. Birçok tür
konukçuya özgüdür. Bu tür ilk olarak Thomas Say tarafından 1824 yılında Doryphora cinsinin bir üyesi
olarak tanımlanmıştır (Say, 1824). Familyanin diğer üyeleriyle olan morfolojik benzerliklere dayanarak,
Suffrian (1858) organizmanın yeniden sınıflandırılması gerektiğini belirtmiş ancak kendisi herhangi bir
resmi değişiklik yapmamıştır. L. decemlineata 19. yüzyılın ortalarında bir sorun haline gelmiş ve bilim
camiasının büyük ilgisini çekmiştir. Patates endüstrisinde, böcek zorlu bir tehlike olmaya devam etmekte
ve coğrafi kapsamını sürekli olarak dünyanın diğer bölgelerine doğru genişletmektedir. Çeşitli stres
faktörlerine karşı potansiyel dayanıklılığının yanı sıra, çeşitli ve adaptasyon yeteneği yüksek yaşam
döngü ve süreci nedeniyle kontrol edilmesi çok zor bir haşeredir. Bu bağlamda; çalışmanın amaç ve
içeriğini, Patates böceği olarak bilinen Leptinotarsa decemlineata Say, 1824 ‘nın istilacı tür olarak
analizi oluşturmaktadır.
Downloads
References
H. Onaran, A Ünlenen and A. Doğan, Patates tarımı sorunları ve çözüm yolları, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, paper 93, Niğde, 2000.
E. Esendal, Patates, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Samsun, p49, 1990.
E. Dane and M.G. Pratt, Exploring intuition and its role in managerial decision, Making Academy Management Review, 32: 33-54, 2007.
FAO. (2023) “Dünyada patates üretim alanları ve üretim miktarı”. http://www.fao.org/
Devlet İstatistik Enstitüsü, Tarım Yapı (Üretim, fiyat, değer). Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, paper 591, Ankara, 1998.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2023) http://muratpalabiyik.blogcu.com/patates/10181453
Tarımsal Yapı ve Üretim. (2023) DİE Yayınları, Devlet İstatistik Enstitüsü Maatbası, Ankara, p. 553. (http://docplayer.biz.tr/4752606-Turkiyede-patates-uretimi-sorunlari-ve-cozum-onerileri-halis-arioglu-1-m-emin-caliskan-2-huseyin-onaran-3.html)
Türkiye İstatistik Kurumu. (2014).
http://www.bbc.com/turkce/ekonomi/2015/05/150511_patates_tarim )
A.Kayapınar, and S. Kornoşor, “Çukurova Bölgesi’nde mısır tarımıyla birlikte gelişen entomolojik sorunlar ve çözüm yolları”. I. Tarım Kongresi 9- 13 Ocak, Adana, paper 595, 1990.
A. Alyokhin, A, “Colorado potato beetle management on potatoes: current challenges and future prospects”, Global Science Books, paper 19, 2009.
R. Piper, “Pest: A quide to the World’s most maligned“, Yet Misunderstood Creatures, ABC-CLIO, paper 282, 2011.
C. L.Metcalf, and W. P. Flint, Destructive and useful insects, their habits and control, McGraw-Hill Book Company, Inc. , New York, paper 640- 642, 1962.
A. Has, “Orta Anadolu Bölgesi koşullarında patates böceği (Leptinotarsa decemlineata)’nin biyo-ekolojisi ve özellikle konukçu bitki ilişkileri üzerinde araştırmalar”, Ankara Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, İstanbul, paper 194, 1992.
Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Zirai Mücadele Teknik Talimatları, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, paper 332, 2008.
B. Gürkan, and A. Boşgelmez, “Patatesböceği (Leptinotarsa decemlineata Say.)’nin popülasyon dinamiği”. Bitki Koruma Bülteni, 24(3), paper 119- 136, 1984.
[16] J.D. Hare, “Ecology and management of the Colorado potato beetle”. Annual Review of Entomology 35, paper 81- 100, 1990.
M. Çakıllar, “Patates böceği ( Leptinotarsa decemlineata Say.), Bitki Koruma Bülteni 1(3), paper 37- 40, 1960.
E.C Oerke, H.W.Dehne, F.Schonbeck, and A. Weber, “Crop production and crop protection: Estimated Losses in Major Food and Cash Crops”, Amsterdam, Netherlands, paper 808, 1994.
S.Ü Yüceer, “Patates böceği (Leptinotarsa decemlineata Say.)’ne dayanıklı bitkiler elde etmek amacıyla patates (Solanum tuberosum L.)in genetik transformasyonu”, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Adana, paper 157, 2011.
J.D.Hare , “Impact of delolianan by the Colorado potato beetle”. J.Econ. Entomology. , 73 (2), paper 369- 372, 1980.
Australian Government Department of Agriculture, “National diagnostic protocol for Colorado potato beetle, Leptinotarsa decemlineata”, SPHDS, paper 1-4, 2013.
İnternet.(2023). http://www.cabi.org/isc/datasheet/30380
CABI and EPPO for the EU under Contract 90/399003. (2022).
(https://www.eppo.int/QUARANTINE/data_sheets/insects/LPTNDE_ds.pdf)
UF/IFAS.(2022). (http://entnemdept.ufl.edu/creatures/veg/leaf/potato_beetles.htm )
P.Erdoğan, “Sebze ve yem bitkilerinde görülen zararlılar ve mücadele yöntemleri”. Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 15(1- 2), 7, 2006.
T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. (2023). Kayseri İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: http://kayseri.tarim.gov.tr/
Tarım ve Ziraat Bilgi Bankası. (2023).
(http://www.tarimziraat.com/hastalik_ve_zararlilar/sebze_zararlilari/patates_bocegi/?tek_nokta_id=9 )
İnternet: Agriculture, aquaculture and fisheries. (2023).
Int. Bull. PL. Prot. 12 no. 4pp, 76M: 78M. Rome, April “Standart method of control of the Colorado beetle. (Leptinotarsa decemlineata) ”. Rev Appl. Ent. 26, s.467- 468, 1938.
J.Small, “Colorado beetle in Jersey”, Agriculture 54,12, s.569 – 574, 1948.
Z. Przybylskı, “The development of the potato beetle (L.decemlineata Say) in the area of Rzeszow in connection with synchronous phytopheological phenomena in 1963- 1966”, (Ekol. Pol. Ser. A. 18 (4), 73- 88) Biological Abst., s. 52/54180, 1970.
U.Atak,“Trakya Bölgesinde patates böceği( Leptinotarsa decemlineata Say)'nin morfolojisi, bio-ekolojisi ve savaş metodları üzerinde araştırmalar”. T.C.Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele ve Zirai Karantine Genel Müdürlüğü Yayınları, Teknik Bülten, 6, s.63, 1973.
İnternet: Entomoloji ve Fitopatoloji. (2023). http://www.entofito.com/patates-bocegi-leptinotarsa-decemlineata/
G.W Hurst, “Meteorolooy and the Colorado beetle” (W M 0 Tech. Note 137: l- 151) Biological Abst. s.61/36600, 1975.
M.E. Şahin, “Patates böceği, Leptinotarsa decemlineata Say (Coleoptera: Chrysomelidae)’nin Erzurum ekolojik koşullarında biyo-ekolojisi, popülasyon yoğunluğu ve doğal düşmalarının tesbiti”. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 1997.
R.S. Ushatinskaya, “The lability of diapause and its modifica - tions in the Colorado beetle Leptinotarsa decemlineata Say (Coleoptera: Chrysomelidae”.Entomologicheskoe Obozrenie 55(4), 763- 767) Rev. Appl. Ent. 65, 1429, 1976.
S. Kozlovsky, “Sur le decalage des generations du Leptinotarsa decemlineata Say en milieu artificiel”. Ann. Epiphyt. Phytoge'n. N. S. 3(1), 99- 111, 1937.
E. Rivnay, “Field crop pests in the Near Esast”, Uitgeverji Dr. W. Junk-Den Haag. s.322- 327, 1962.
A.Has, İ. A. Kansu, “Patates böceği (Leptinotarsa decemlineata Say)’nin gelişmesine konukçunun etkisi üzerine çalışma”. Türkiye 1. Entomoloji Kongresi Bildirileri Entomoloji Derneği Yayınları, 3, s.249- 258, 1987.
[40] B. Gürkan, A. Boşgelmez, A., “Solanum tuberosum L.varyetelerinin Leptinotarsa decemlineata (Say.)'nın larva evreleri ve besin tercihi üzerindeki etkileri”. Bitki Koruma Bülteni, 24(1),1- 12, 1984.
S. Yorulmaz Salman, N. Kara, O. Öz, “Bazı bitkilerin hekzan, ethanol ve metanollü ekstraktlarının Leptinotarsa decemlineata Say. (Coleoptera: Chrysomelidae)’nın farklı dönemleri üzerine kontakt toksisiteleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19(1), 124- 130, 2015.
D.N.Ferro,R.H. Logan, R.H. Voss and J.S. Elkiton,, “Colorado potato beetle (Coleoptera: Chrysomelidae) Temperature-Dependent Growth and Feding Rates”. Evrironmental Entomology, 14, s.343- 348, 1985.
F. Zhu, J. Xu, R. Palli,, J. Ferguson and S. R. Palli, “Ingested RNA interference for managing the populations of the Colorado potato beetle, Leptinotarsa decemlineata”, Pest Managament Science, 67, s.175-182, 2010.
[44] G.P. Telli, “Leptinotarsa decemlineata (Say) (Coleoptera: Chrysomelidae)’nin farklı yaşlardaki patates yapraklarını tercihi üzerine araştırmalar” , Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s.1-14, İzmir, 2012.
J. De Wilde, W. Bongers, and H. Schooneveld, “Effect of hostplant age on phytophagous insects”, Entomologia Experimentalis et Applicata, (12), s.714-720, 1969.
[46] A. B. Cibula, R.H. Davidson, F.W. Fisk and J. B. Lapidus, “Relationsihp of free amino acids of some Solanaceaus plants to growth and development of Leptinotarsa decemlineata Say. (Coleoptera: Chrysomelidae) ”. Annals of the Entomogical Society of America, 60, s.626- 631, 1967.
[47] Y.Yağlıkçı, “Leptinotarsa decemlineata (Say) (Col.: Chrysomelidae) bireylerinin su ve kuru madde içeriklerine bazı konukçularının etkileri”, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 44s, 2009.
[48] Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). http://www.tuik.gov.tr
N. ul Saba, “Kapadokya Bölgesi, Nevşehir İli Ve Çevresi Leptinotarsa decemlineata Say, 1824 (Insecta: Coleoptera: Chrysomelıdae) Türünün Antibakteriyel ve Antioksidan Aktivitelerinin Araştırılması”. Yüksek lisans tezi, Nevşehir HBV Üni. Fen Bil. Enst.,Biyoloji ABD, 83s, 2023.
[50] B. Emsen,“Erzurum’da tesbit edilen bazı liken türlerinin patates böceği (Leptinotarsa decemlineata (Say, 1824)) (Coleoptera: Chrysomelidae)’ne insektisit etkileri”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Karaman, 2010.
Tarım ve Ziraat Bilgi Bankası. (2023).
(http://www.tarimziraat.com/hastalik_ve_zararlilar/sebze_zararlilari/)
C.Yabaş, A. Ulubilir, and R.Canhilal,“Patates böceği [Leptinotarsa decemlineata Say. (Col.: Chrysomelidae)]’nin biyolojik mücadelesi üzerinde bazı araştırmalar”. Bitki Koruma Bülteni, 35(3-4), 227-240, 1995.
[H.Özbek, “Tahıl, sebze, yem ve endüstri bitki zararlıları“. Fen Edebiyat Fakültesi Ofset Tesisleri. Paper 227, Erzurum, 1989.
S.Ünlü, and M.Kayım, “Patates böceği (Leptinotarsa decemlineata Say.)’ne dayanıklı bitkiler elde etmek amacıyla patates (Solanum tuberosum L.)’in genetik transformasyonu ”, Ç. Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 27(3), 165-176, 2012.
[55] Tarım ve Köyişleri Bakanlığı,“Patates hastalık ve zararlıları ile mücadele”, Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü, 2009.
H.Çam, A. Gökçe, İ. Kadıoğlu, Y.Yanar, İ. Demirtaş, N. Gören, and M.E. Whalon,“Bitki ekstraktlarının patates böceği [Leptinotarsa decemlineata Say (Coleoptera: Chrysomelidae)]’nin farklı dönemleri üzerine mide zehiri ve rezidüyel toksisite etkileri”, Türk Entomoloji Dergisi, 36(2), 249-254, 2012.
R. D. Christie, J.Sumalde, ,T. Schutz and N:C: Gudmestad, “Insect transmission of the bacterial ring rot pathogen”, American Potato Journal, 68, 363-372, 1991.
İnternet:Tarım Pusulası.(2017).
http://www.tarimpusulasi.com/bilgi-deposu/patates-bocegi-leptinotarsa-decemlineata/3045
G: Ünal and K. B. Kılıç, Patates böceği (Leptinotarsa decemlineata) (Say)’nin mücadelesinde yaygın olarak kullanılan insektisitler ile Bacillus thuringiensis var. tenebrionisin entegrasyon olanakları üzerinde toksikolojik çalışmalar”, Bitki Koruma Bülteni, 37(1- 2), 67- 78, 1997.
A. Beaujean, R.S. Sangwan, A., Lecardonnel, and B.S. Sangwannorreel,“Agrobacterium-Mediated transformation of three economically important potato cultivars using sliced internodal explants: An efficient protocol of transformation”, Journal of Experimental Botany, Vol.49, paper 1589- 1595, 1998.
M.E Whalon, D. Mota-Sanchez, R. Hollingworth and L. Duynslager, “Arthropod Pesticide Resistance Database”, ( http://www.pesticideresistance.com/ ). 2011.
P.M. Ionnidis, E. Grafius and M. E. Whalon, “Patterns of insecticide resistance to Azinphosmethyl, Carbofuran, and Permethrin in the Colorado potato beetle (Coleoptera: Chrysomelidae) ”, Journal of Economic Entomology, 84, 1417- 1423, 1991.
J.G.Stewart, G. G. Kennedy and A. V. Sturz, “Incidence of insecticides resistance in population of Colorado potato beetle, Leptinotarsa decemlineata (Say) (Coleoptera : Chrysomelidae) on Prince Edward Island”. Canadian Entomologist, 129, 21- 26,1997.
D. Mota-Sanchez, M. E. Whalon, E. Grafius and R. Hollingworth, “Resistance of Colorado potato beetle to Imidacloprid”, Resistance Pest Management Newsletter, 11, 31- 34, 2000.
E.D. Atak, and U. Atak, “Marmara Bölgesinde patates böceği (Leptinotarsa decemlineata Say. )’nin indesitlere karşı direnci üzerinde çalışmalar”, Bitki Koruma Bülteni, 17(1), 29- 40, 1977.
İ. Demir, R. Nalçacıoğlu and Z. Demirbağ, “Böcek virüslerinin biyoteknolojik önemi”, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 14(2), 193- 201, 2008.
N.Kara, S. Yorulmaz and H.Baydar, “Adaçayı (Salvia officinalis L.) ve biberiye (Rosmarinus officinalis L.) ekstraktlarının patates böceği (Leptinotarsa decemlineata Say. ) ile mücadelede kullanımı”, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1 (2), 248- 254, 2014.
P. Erdoğan and Toros, “Azadirachta indica ve A. Juss ekstraktlarının patates böceği [Leptinotarsa decemlineata Say (Col. : Chrysomelidae)] gelişimine etkisi”, Bitki Koruma Bülteni, 50(2), 73- 88, 2010.
R. Steets, “The effect of a purified extract of the fruits of ( Azodirachta indica A. juss) on Leptinotarsa decemlineata Say (Coleoptera, Chrysomelidae) ”, Zeitschrift für Angewandte Entomologie, 82(2), 169- 176, 1976.
J.A. Klocke, H. Mei- Yinga, C. Shin- Fona and I. Kubo, “Grayanoid diterpene insect antifeedants and insecticides from Rhododendron molle”, Phytochemistry”,30 (6), 1797-1800, 1991.
P.Erdoğan and S. Toros, “Melia azedarach L. (Meliaceae) ekstraktlarının patates böceği [Leptinotarsa decemlineata Say (Col. : Chrysomelidae)] larvalarının gelişimi üzerine etkisi”. Bitki Koruma Bülteni. 45(1- 4), p. 99- 118, 2005.
R. Pavela, “Antifeedant activity of plant extracts on Leptinotarsa decemlineata Say. and Spodoptera littoralis Bois. larvae”. Industrial Crops and Products, p.1- 7, 2010.
N. Yaşarakıncı, Ö. Altındişli and T.Kılıç, (2013). “Organik tarımda kullanılacak yöntemler”. http://www.tedgem.gov.tr
E.Topuz and N. Madanlar, “Bitkisel kökenli eterik yağlar ve zararlılara karşı kullanım olanakları”, Derim, 23(2), p. 54- 56, 2006.
H. Tuncer, “Yabani bitkilerin tıpta ilaç olarak kullanılışları”, II. Cilt. Yazan Hayati Zade Mustafa Feyzi Efendi. T.C. Gıda ve Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Baş. , s 143, 1978.
M.F. Tolga,“Bitkisel ekstraktlarının pestisit olarak kullanılma olanakları”. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. (Dönem Projesi), s41, Ankara, 2010.
T.C. Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, “Patates hastalık ve zararlıları ile
mücadele”, http://www.tarim.gov_dokumanlari/patates.pdf .2023
J.R. Fuxa, “Enviranmental manipulation for microbial control of insects”, Editör: P. Barbosa. Conservation Biological Control, Academic Pres, p 255- 268, San Diago, 1998.
A.H. McIntosh and J.J. Grasela,“Specifity of Baculoviruses”, Editörler: K. Maramorosch ve A. H. McIntosh, Insect Cell Biotechnology, CRC Pres, p 57-69, Boca Raton, 1994.
J.A. Goldstein and C.B. Keil,“Prospects for integrated control of the Colorado patato beetle (Col: Chry.) using Perillus bioculatus (Hem: Pentamid.) and various pesticides”, J. Economic Ent., 84(6), 1645-1651, 1991.
A. Kekillioğlu and M. Yılmaz “Nevşehir ili ve çevresindeki Leptinotarsa decemlineata (Insecta: Coleoptera)’nın biyoekolojisi üzerine bir araştırma”. IJANS 1(1): 25-28. 2018
A. Kekillioğlu and M.Yılmaz, “Patates böceği [Leptinotarsa decemlineata Say. (Coleoptera: Chrysomelidae)]’nin Nevşehir ilinde yaşamsal etkileşim ve çeşitliliği üzerine bir ön çalışma”. Journal of AARI 28(1): 100-107. 2018.
O.Çağırgan, “Konya ilinde patates böceği (leptinotarsa decemlineata (say) Coleoptera: Chrysomelıdae) mücadelesinde farklı insektisitlerin etkinliği ve zararlının direncinin belirlenmesi üzerinde araştırmalar”, Doktora tezi, Konya Selçuk Üni Fen Bil Enst. Bitki Koruma ABD, 124s, 2023,